Nagranie z wydarzenia 

Czy Polacy wiedzą, co myśleć o transformacji energetycznej? Jakie postawy i przekonania dominują w społeczeństwie? Kto ufa władzy lokalnej, a kto woli działać na własną rękę? Na te i wiele innych pytań odpowiedzieli eksperci podczas pierwszego seminarium pogłębiającego organizowanego w ramach przygotowań do III Kongresu Energetyki Rozproszonej. Tytuł wydarzenia – „Energetyczna przyszłość – dlaczego nie wiemy, co myśleć?” – doskonale oddaje złożoność i niejednoznaczność postaw społecznych wobec transformacji energetycznej. Zachęcamy do obejrzenia pełnej relacji wideo z tego niezwykle interesującego spotkania, które poruszyło zarówno kwestie technologiczne, jak i psychologiczne oraz społeczne.

Prowadzącą seminarium dr Barbara Worek z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wraz z zaproszonymi gośćmi analizowała trudności w kształtowaniu jednoznacznych opinii na temat transformacji energetycznej. Wśród prelegentów znaleźli się:

• Dr Weronika Kałwak (UJ), która przedstawiła psychologiczną perspektywę postrzegania transformacji.
• Red. Ewa Szczurłat (Radio Kraków) – omówiła rolę mediów i informowania społeczeństwa.
• Prof. Marek Frankowicz (Regionalne Centrum Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju) – podzielił się naukowym i edukacyjnym spojrzeniem na transformację.
• Jakub Mirek (AGH) – zaprezentował wyniki badań dotyczących opinii studentów na temat transformacji energetycznej.
• Członkowie Zespołu Społecznego ds. Transformacji Energetycznej z Centrum Ewaluacji i Analiz Polityk Publicznych UJ: prof. Marcin Kocur, Anna Szczucka i Dorota Micek – przedstawili wyniki badań nad społecznymi uwarunkowaniami postaw wobec transformacji.

Podsumowując celem seminarium było zidentyfikowanie kluczowych tematów, które powinny zostać poruszone podczas nadchodzącego III Kongresu Energetyki Rozproszonej.

Polacy a transformacja – wiedza umiarkowana, poglądy spolaryzowane

Z badań zaprezentowanych przez zespół Uniwersytetu Jagiellońskiego wynika, że choć większość Polaków dostrzega problem zmian klimatycznych, ale już ich oceny dotyczące wpływu tych zmian na kraj są mniej jednoznaczne niż w przypadku zagrożeń globalnych. Wiedza o źródłach energii jest umiarkowana i koncentruje się wokół technologii najbardziej rozpowszechnionych – takich jak panele fotowoltaiczne czy farmy wiatrowe. Mniej znane pozostają technologie wodorowe czy biogazownie.

Interesujące jest to, że energetyka jądrowa, mimo kontrowersji, cieszy się w Polsce szerokim poparciem – aż 70% badanych uznaje ją za bezpieczne źródło energii. Co więcej, różnice demograficzne w ocenie tej technologii są stosunkowo niewielkie.

Postawy wobec transformacji – cztery segmenty społeczne

Na podstawie badań wyróżniono cztery główne segmenty postaw wobec transformacji energetycznej:

1. Zieloni entuzjaści – osoby najbardziej protransformacyjne, pozytywnie nastawione do OZE i ufające Unii Europejskiej.
2. Eko-narodowi – zwolennicy odnawialnych źródeł energii, ale z silnym dystansem wobec instytucji unijnych.
3. Konserwatyści energetyczni – sceptyczni wobec transformacji i nieufni wobec działań rządu oraz UE.
4. Pragmatycy rynkowi – osoby o umiarkowanym zaangażowaniu, koncentrujące się na efektywności i ekonomii.

Podziały te są silnie skorelowane z poglądami politycznymi, ale również – co ciekawe – z wykształceniem oraz typem wiedzy (np. inżynierskiej). Poglądy lewicowe częściej towarzyszą otwartości na transformację, prawicowe – większemu sceptycyzmowi.

Zaufanie – fundament powodzenia transformacji

Badanie wykazało, że najwyższe zaufanie społeczne budzą władze samorządowe – aż 47% Polaków deklaruje zaufanie wobec lokalnych włodarzy. Instytucje centralne (rząd, prezydent, parlament) i media cieszą się znacznie niższym poziomem wiarygodności. To wskazuje, że kluczową rolę w prowadzeniu skutecznych działań transformacyjnych mogą odegrać właśnie samorządy – pod warunkiem, że będą działać transparentnie i w zgodzie z lokalnymi potrzebami.

Efekt NIMBY i znaczenie wiedzy

Zjawisko „Not In My Backyard” (NIMBY) – sprzeciw wobec inwestycji w bliskim sąsiedztwie – zostało wyraźnie potwierdzone. Osoby, które nie rozumieją działania danej technologii, znacznie częściej sprzeciwiają się jej lokalizacji. Edukacja i rzetelna informacja mogą więc realnie obniżać poziom społecznego oporu.

Indywidualne działania i poczucie wpływu

Choć aż 75% badanych deklaruje codzienne oszczędzanie energii, tylko 68% wierzy, że ich indywidualne działania mają realny wpływ na środowisko i klimat. Wiara w sprawczość – zarówno osobistą, jak i społeczną – okazuje się kluczowa. Największe poczucie wpływu mają osoby młodsze, wykształcone i mieszkańcy miast.

Zachęcamy do obejrzenia pełnej relacji z seminarium

Seminarium pokazało, że pytanie zawarte w tytule wydarzenia – „Dlaczego nie wiemy, co myśleć?” – być może powinno brzmieć inaczej: „Czy rzeczywiście nie wiemy, co myśleć – czy po prostu myślimy bardzo różnie?” Różnorodność poglądów, doświadczeń i poziomu wiedzy sprawia, że kształtowanie wspólnej wizji transformacji energetycznej to nie lada wyzwanie.

Dlatego warto posłuchać ekspertów, zobaczyć prezentacje, posłuchać głosów z różnych stron i wyciągnąć własne wnioski. Relacja z seminarium jest dostępna online – zapraszamy do obejrzenia i włączenia się w debatę o przyszłości energetyki w Polsce już w dniach 17-19 września podczas III Kongresu Energetyki Rozproszonej!!