Nagranie i zdjęcia z sesji    Relacje z pozostałych sesji
 

Zapraszamy do zapoznania się z relacją z sesji tematycznej ST6:Ciepłownictwo, kogeneracja i łączenie sektorów.  

W sesji dotyczącej ciepłownictwa, kogeneracji i łączenia sektorów, poprowadzoną przez Jacka Szymczaka, prezesa Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie, udział wzięli prof. Maciej Chorowski z Politechniki Wrocławskiej, Marian Łyko – prezes zarządu MPEC Kraków, Anna Mielcarek – dyrektorka Departamentu Rynków Energii Elektrycznej i Ciepła z Urzędu Regulacji Energetyki, Małgorzata Niestępska – prezeska zarządu Elektrociepłownia Ciechanów, Artur Kuźniacki – dyrektor ESV SA oraz Grzegorz Tobolczyk – dyrektor Departamentu Ciepłownictwa w Ministerstwie Klimatu i Środowiska. Patronem sesji było Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej. 

Podczas sesji podkreślono kluczowe znaczenie ciepłownictwa systemowego w Polsce, które obejmuje swoim zasięgiem 52% gospodarstw domowych. Jest to sektor o ogromnym potencjale lokalnym, który efektywnie wykorzystuje zasoby energetyczne. Jacek Szymczak wskazał, że transformacja ciepłownictwa opiera się na trzech filarach: prawie, edukacji oraz technologii. Zaznaczył również potrzebę przyspieszenia integracji tego sektora z innymi dziedzinami energetyki, takimi jak elektroenergetyka czy gazownictwo. 

Dyskusja rozpoczęła się od wypowiedzi Grzegorza Tobolczyka, który wymienił elementy potrzebne – z punktu widzenia resortu – do zapewnienia współpracy międzysektorowej. W tym kontekście wspomniał o trwającym procesie elektryfikacji i docelowym powiększeniu współpracy z gałęzią zielonej energii elektrycznej. Jedną z nowych inicjatyw jest powołany przez ministerstwo Zespół ds. Transformacji Ciepłownictwa. Komórka jest swojego rodzaju platformą do rozmów i współpracy pomiędzy obserwatorami i uczestnikami sektora ciepłowniczego. Tobolczyk wierzy, że konwencja forum wywrze pozytywny wpływ na transformacje, gdyż w dyskusji mogą pojawić się nowe pytania, rozwiązania i możliwości. 

Niemniej jednak podczas tych analiz często ujawniają się nowe ryzyka, wyzwania lub dodatkowe koszty, które wymagają uwzględnienia. Tego rodzaju wielowariantowe podejście jest kluczowe, aby budować trwałe i efektywne rozwiązania. Osobiście mogę powiedzieć, że każde takie spotkanie, każda rozmowa, przynoszą mi ogromną dawkę nowej wiedzy. To intensywna wymiana doświadczeń, która jest nieoceniona, zwłaszcza że jesteśmy w fazie, gdy nie mamy jeszcze wielu wdrożonych projektów – dodaje przedstawiciel ministerstwa. 

Anna Mielcarek omówiła procesy łączenia się różnych gospodarczych sektorów wokół ciepłownictwa przy wsparciu Urzędu Regulacji Energetyki. Potwierdziła, że obecnie realizuje się projekty splatające energię cieplną i odnawialną. Uważa się, że wyróżnikiem ciepłownictwa jest duża elastyczność w zarządzaniu systemem i konsumpcją energii. Te atuty mogą skutecznie wesprzeć również inne branże. Mielcarek wspomniała między innymi o sektorach przemysłowym (szczególnie w zakresie ciepła odpadowego), finansowym, samorządowym, naukowym oraz budowlanym. Podkreśliła wagę współpracy z ustawodawcą i regulatorem, którzy odpowiadają za ramy prawne procesu. Jednym z ważnych elementów legislacji jest Karta Sprawiedliwej Transformacji. Zainspirowany tą odpowiedzią Jacek Szymczak przypomniał o konieczności uwzględniania w takich strategiach jasno określonych form współpracy dla każdej ze stron branży energetycznej i innych interesariuszy. Jednym z ważnych w tej kwestii zagadnień powinna być technologia. 

Maciej Chorowski, który w dyskusji przedstawiał perspektywę naukową, rozwinął temat kogeneracji energii cieplnej i elektrycznej oraz możliwości wynikających z zamiany ról między nimi. Taka praktyka polegałaby na produkcji i pobieraniu energii elektrycznej na żądanie, podczas gdy ciepło byłoby dostarczane jako medium gwarantowane. Ekspert z Politechniki Wrocławskiej przypomniał, że ciepło można łatwo produkować i magazynować, ale jego przesył jest bardzo trudny. To odwrotna sytuacja niż w przypadku energii elektrycznej. Jedną propozycji Chorowskiego jest kogeneracyjne magazynowanie energii przy zastosowaniu sprężonego gazu. Odnosząc się do wypowiedzi panelisty, Jacek Szymczak dodał, że kogeneracja nie stanowi już istoty rynku ciepłowniczego. Coraz ważniejsze staje się dążenie do spełnienia oczekiwań klientów i rozwoju elastyczności: 

Zauważam, że zmienia się rola kogeneracji. Oczywiście pozostanie ona istotnym elementem sektora, jednak jej charakter pracy ulega transformacji. Kilka lat temu duże źródła kogeneracyjne dominowały na rynku ciepłowniczym. Dziś kluczowym wyzwaniem jest elastyczność systemów oraz dostosowanie ich do oczekiwań klientów. To właśnie potrzeby odbiorców wyznaczają obecnie kierunki rozwoju – skomentował koordynator sesji.  

Temat klastrów energii i lokalnych systemów omówił Artur Kuźniacki. Prelegent posłużył się przykładem pracy silników gazowych w ramach elastycznej kogeneracji uzyskiwanej poprzez wytwarzanie ciepła w jednostkach opalanych gazem ziemnym albo w kotłach odpadowych. Elastyczność wynika z wykorzystania energii w takich porach, kiedy jej ceny są niższe. Tutaj ponownie pojawił się wątek magazynowania ciepła jako sposobu na dodatkowe uelastycznienie systemu. 

Druga część panelu obejmowała perspektywę przedstawicieli przedsiębiorstw ciepłowniczych. Małgorzata Niestępska rozpoczęła od opisania klastra funkcjonującego w Ciechanowie. Aby rozwiązać problem letniego zapotrzebowania na ciepło, zarządzana przez nią spółka rozważa budowę dodatkowego źródła energii elektrycznej niezależnego od ciepła oraz budowę magazynu dobowego. Sukcesem klastra jest nawiązanie współpracy z OSD. Szefowa ciechanowskiej spółki ciepłowniczej zaapelowała o zwiększenie praktycznego udziału nauki w tym sektorze oraz odpowiednie jej dofinansowanie. Jej zdaniem brak nowych pilotażowych projektów eksperymentalnych oraz słabe zainteresowanie ciepłownictwem ze strony biznesu elektroenergetycznego wpływa negatywnie na dalszą perspektywę transformacji energetycznej.  

Prezes krakowskiego MPEC, Marian Łyko, wymienił trzy istotne obszary działań dla kierowanej przez siebie spółki: współpraca sektorowa z elektroenergetyką i gazownictwem, innowacje w budownictwie oraz zielona energia.  

Od  zawsze powtarzałem, że przyszłość ciepłownictwa będzie związana z energetyką. Bez prądu nie będą rozwijały się takie technologie jak kotły elektrodowe czy pompy ciepła – podkreślił prezes MPEC Kraków.  

Łyko podkreślił ponownie znaczenie gazu i biometanu dla TE, a także wodoru jako paliwa przejściowego. Wskazał na potrzebę dostosowania systemów do oczekiwań klientów oraz regulacji prawnych. Jednym z działań w tym kierunku jest opracowanie mapy ciepła, która posłuży do ustalenia możliwości dostarczania odpowiednich ilości energii w obrębie całej sieci. 

Podsumowując, paneliści byli zgodni co do potrzeby ścisłej współpracy międzysektorowej oraz opracowania kompleksowej strategii dla polskiego ciepłownictwa. Kluczowe rekomendacje obejmują wsparcie finansowe dla branży, większy udział praktycznej nauki, współpracę z sektorem samorządowym, a także rozwój nowoczesnych technologii, takich jak wielkoskalowe pompy ciepła, magazyny energii i systemy wykorzystujące biometan czy ciepło odpadowe. Ostatecznie przyszłość ciepłownictwa zależy od efektywnego połączenia działań wszystkich interesariuszy oraz skupienia się na zrównoważonym rozwoju i korzyściach dla lokalnych społeczności. 

Bez wkładu własnego, nawet przy optymalnym zapewnieniu zewnętrznych źródeł finansowania, nie przyspieszymy tej transformacji. Niezbędny jest odpowiedni zasób własny – podsumował Jacek Szymczak.