Nagrania i zdjęcia z sesji   Relacje z pozostałych sesji 

W sesji dotyczącej gospodarki o biegu zamkniętym pod koordynacją prof. Joanny Kuczyckiej udział wzięli profesor Agnieszka Generowicz z Politechniki Krakowskiej, Pan Rafał Poniewski z Urzędu Marszałkowskiego, Pan Paweł Jastrzębski z MPEC Kraków, Pani Małgorzata Nowaczek-Zaremba, Dyrektor Południowo-Schodniego Odziału URE w Krakowie, Pani Anna Witkowska, Ekspert Instytutu Polityki Energetycznej im. I. Łukasiewicza i Pan Tadeusz Żaba, Dyrektor Produkcji, Wodociągi Miasta Krakowa. Patronem sesji było Województwo Małopolskie.

Na początku sesji Rafał Poniewski podkreślił, że gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) jest traktowana przez województwo małopolskie jako priorytetowe działanie w strategii rozwoju regionu. Jak wynika z badań, przeprowadzonych prze Urząd, wśród mieszkańców Małopolski, pojęcie GOZ jest mało znane – tylko 5% respondentów potrafiło je zidentyfikować, mimo, iż w ich codziennych działaniach, takich jak recykling czy segregacja odpadów, wspierają założenia gospodarki o obiegu zamkniętym. Ponadto jeśli chodzi o przedsiębiorców świadomość i zastosowanie tej koncepcji w praktyce również wymaga znaczącej poprawy. 

Stąd budowanie świadomości na temat gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) w Małopolsce obejmuje działania edukacyjne. Inne GOZ-owe działania regionu to termomodernizacja budynków, rozwój niskoemisyjnego transportu i technologii wodorowych (m.in. Małopolskie Centrum Innowacji Technologicznych i Przechowywania Wodoru). Inicjatywy jak „SPIN” wspierają współpracę nauki z biznesem w zakresie energooszczędnych rozwiązań. Uzupełnieniem jest Regionalny Plan Działań dla Klimatu i Energii oraz program „LIFE-IP”, promujący redukcję emisji i doradztwo ekologiczne dla gmin i przedsiębiorców.

Następnie Koordynatorka ST14 skierowała pytanie o znaczenie energetyki rozproszonej w strategii GOZ. 
Agnieszka Generowicz z Politechniki Krakowskiej wskazała, że gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) nie powinna być rozumiana wyłącznie w kontekście materiałowym, jak często sugeruje Unia Europejska. Strumienie w GOZ mogą obejmować różne zasoby, w tym energetyczne i ludzkie. Szczególna uwagę zwraca na energetykę rozproszoną – lokalne źródła i magazyny energii - jako kluczowy strumień do zagospodarowania, zwłaszcza na terenach słabiej zurbanizowanych. Generowicz podkreśliła znaczenie dobrego zbilansowania kosztów i korzyści w tym obszarze, co zapewni zarówno bezpieczeństwo ekologiczne oraz energetyczne jak i umożliwi efektywne wykorzystanie lokalnych zasobów.

Po pytaniu o lokalne źródła OZE, stanowiące trzon energetyki rozproszonej, pojawiło się pytanie dotyczące innego źródła energii – atomu – i jego wpisywania się w ideę GOZ oraz warunków, na jakich mogłoby to nastąpić. 

Anna Witkowska mając na uwadze, że choć dziś  problemy z odpadami radioaktownymi są rozwiązywane po prostu bezpiecznym ich przechowywaniem, to technologia rozwija się w kierunku umożliwienia ponownego wykorzystania paliwa jądrowego. Wnioskuje ona, iż że obecne trudności w gospodarce odpadami jądrowymi mogą być w przyszłości przezwyciężone dzięki rozwojowi technologii, zwłaszcza w zakresie reaktorów nowej generacji.
 

Powinniśmy nie tylko mieć tanią energię, ale też energię, którą zużywamy w racjonalny sposób, żeby ten wskaźnik zapotrzebowania energetycznego jednak gdzieś tam malał. I tutaj na pewno nie jako jedyne rozwiązanie, ale jako rozwiązanie, które jest bardzo ważne dla podstawy systemu energetycznego - elektrownia jądrowa jest w stanie zapewnić. Oczywiście nie jedna z jednym reaktorem tutaj, ale to już jest debata na inny temat, ale potrzebujemy tej energetyki, również dlatego, że jest to energia jakby nie było czysta. Oczywiście patrząc na cały cykl życia zawsze dochodzimy do tych odpadów, do innych problemów. Natomiast spotykamy się również z tymi samymi problemami, kiedy mówimy o fotowoltaice, kiedy mówimy o energetyce wiatrowej.- powiedziała Witkowska

Następnie dyskusja przeniosła się na regulacje na poziomie Unii Europejskiej i Polski, które wspierają rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ).

Małgorzata Nowaczek-Zaremba zaznaczyła, że bezpośrednie kompetencje prezesa URE nie są jednoznacznie powiązane z GOZ, istnieje jednak wiele zbieżnych celów, takich jak oszczędzanie energii, minimalizacja odpadów i zwiększanie efektywnego wykorzystania zasobów. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki pełni więc istotną rolę wspierającą w realizacji założeń gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ). 

URE realizuje te zadania poprzez regulacje w obszarach koncesjonowania, taryfowania oraz mechanizmów wsparcia. Wydawane są m.in. koncesje na wytwarzanie energii, ciepła i ich przesył, a także promesy dla inwestycji proekologicznych. W obszarze ciepłownictwa URE monitoruje dostosowanie przedsiębiorstw do wymogów efektywności energetycznej, takich jak udział OZE, ciepła odpadowego i kogeneracji w systemach ciepłowniczych. Jednocześnie analizowane są koszty modernizacji i planów inwestycyjnych, co wspiera działania proekologiczne.
Dyrektor krakowskiego oddziału URE szczególną uwagę zwraca na ciepło odpadowe, które wpisuje się w założenia GOZ. Nowelizacja prawa energetycznego z 2023 r. wprowadziła obowiązek zakupu ciepła odpadowego, co sprzyja ponownemu wykorzystaniu zasobów. Działania te, choć pośrednie, wspierają GOZ i transformację energetyczną.

O dobrych praktykach w zakresie GOZ, podkreślając przy tym znaczenie innowacji i zrównoważonego podejścia w kontekście systemu energetycznego stolicy Małopolski opowiedział Paweł Jastrzębsk z Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej S.A. w Krakowie. Wskazał on, iż  obecnie większość energii w Krakowie pochodzi ze źródeł kogeneracyjnych, co pozwala na spełnienie definicji efektywnego systemu energetycznego. Wyzwania związane z dekarbonizacją i unijnymi regulacjami zmuszają jednak przedsiębiorstwo do zmiany modelu energetyki na bardziej rozproszony. Przedsiębiorstwo pracuje nad wykorzystaniem ciepła odpadowego z budynków mieszkalnych, sklepów wielkopowierzchniowych oraz procesów przemysłowych. Planuje także zwiększyć udział pomp ciepła, instalacji fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych, z możliwością magazynowania nadwyżek energii na przyszłe potrzeby. Ponadto Jastrzębski zauważył, że  klienci coraz częściej wymagają dostarczania zielonej energii i są gotowi płacić za nią więcej. Dzięki wdrożeniu rozwiązań GOZ i OZE przedsiębiorstwo będzie mogło oferować certyfikowaną energię odnawialną, co stanie się nowym źródłem przychodu.

Także takimi drobnymi krokami próbujemy na swój sposób tą gospodarkę obiegu zamkniętego zrozumieć i poprzez instalacje pilotażowe sprawdzać, czy to działa. Jeżeli działa, tworzyć programy i tworzyć ofertę dla naszych klientów - podsumowuje Jastrzębski

Podobnie przedstawia się sytuacja w gospodarce wodno-ściekowej, Tadeusz Żaba wskazał na liczne praktyczne rozwiązania stosowane już w Wodociągach Miasta Krakowa. Przykładem jest wykorzystanie turbin do odzyskiwania energii z przepływu wody i ścieków, a także produkcja biogazu w procesach oczyszczania. Nadmienił również wykorzystanie ciepła odpadowego i zastosowanie fotowoltaiki, które stały się bardziej opłacalne w ostatnich latach. Dyrektor produkcji krakowskich wodociągów podkreślił znaczenie gospodarki o obiegu zamkniętym, obejmującej odzysk surowców, takich jak fosfor czy aluminium, jako przyszłościowy kierunek, zwłaszcza w kontekście rosnących kosztów energii i ograniczonych zasobów naturalnych.
 

Także myślę, że to jest ten właściwy kierunek, że szukanie wszystkich miejsc, gdzie możemy odzyskać bądź energię, czy to elektryczną, czy cieplną, ale również szukanie innych miejsc, gdzie różnego rodzaju surowce, można by powiedzieć rzadkie - możemy je odzyskać. - wnioskuje Tadeusz Żaba

Jak zaznaczyła Joanna Kulczycka szereg wymienionych inwestycji wymaga znacznego wsparcia finansowego i o jego źródła spytała przedstawiciela Urzędy Marszałkowskiego. Poniewski podkreślił, że gospodarka o obiegu zamkniętym jest intensywnie wspierana finansowo, m.in. z budżetu województwa, funduszy unijnych i wkładów własnych przedsiębiorstw. Na realizację działań przewidziano 510 mln zł do 2030 roku, w tym środki na efektywność energetyczną, inicjatywy lokalne i edukację konsumentów. Przez co urzędnicy liczą także na zwiększenie świadomości mieszkańców i przyciągnięcie dodatkowych funduszy lokalnych i prywatnych.

Prelegenci zgodnie podkreślili znaczenie wspólnej strategii dla efektywnego wdrażania gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ). Wskazali na potrzebę współpracy opartej na dzieleniu zasobów, takich jak energia czy materiały, zwłaszcza na poziomie lokalnym, gdzie łatwiej jest integrować strumienie zasobów. Zwrócono uwagę na rolę edukacji, która wspiera zrozumienie i współpracę, oraz na konieczność ustanowienia mierzalnych wskaźników monitorujących efekty GOZ, które powinny być obiektywne i konkretne.