Nagranie i zdjęcia z sesji    Relacje z pozostałych sesji
 

I Kongres Energetyki Rozproszonej odbył się w dniach 25–26 września 2023 r. w obiektach Akademii Górniczo Hutniczej im. St. Staszica w Krakowie. Zapraszamy do zapoznania się z relacją tekstową oraz nagraniem z dyskusji poświęconej planowaniu transformacji energetycznej w samorządach. Panel "Energetyka w samorządach - lokalne inicjatywy" odbył się w ramach pierwszej z sesji równoległych (9A), wieńczących debaty VI Forum Energetyki Rozproszonej.

W drugiej części pierwszego dnia Kongresu Energetyki Rozproszonej obrady przeniosły się do Centrum Informatyki AGH, gdzie debatowano w trzech sesjach równoległych. Spotkanie (S9A) pod szyldem Energetyka w samorządach i lokalne inicjatywy energetyczne moderował Olgierd Dziekoński ze Związku Województw RP. Ekspert podkreślał nieuchronność transformacji energetycznej, która – jego zdaniem – powinna odbywać się przy czynnym udziale samorządów lokalnych, zwłaszcza, że ok. 50% energii w Polsce jest zużywane właśnie lokalnie – przez indywidualnych odbiorców oraz małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). Wyciągnął stąd wniosek, że koszt energii ma istotny wpływ na konkurencyjność polskiej gospodarki. Dziekoński nawiązał do opinii Macieja Bando dotyczącej rozdrobnienia kompetencji w zakresie kierowania polityką energetyczną na szczeblu centralnym i zwrócił uwagę, że samorząd lokalny – poprzez mechanizm sporządzania “Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe” – właściwie integruje poszczególne elementy procesu planowania energetyki w wymiarze lokalnym.

Debata została podzielona na dwa panele. Pierwszy dotyczył planowania procesu transformacji, a wstęp do niego wygłosił Karol Wawrzyniak z Narodowego Centrum Badań Jądrowych, który podkreślał potrzebę współpracy samorządów ze spółkami energetycznymi. Jednocześnie zasugerował, że w sytuacji, gdy OSD nie udziela wsparcia w planowaniu transformacji energetycznej, z pomocą mogą przyjść narzędzia cyfrowe umożliwiające tani i łatwy monitoring systemu elektroenergetycznego. Przykładem takiego rozwiązania jest opracowany przez NCBJ ZEFIR, który w oparciu o dostępne publicznie dane pozwala samorządom przewidywać i planować nakłady finansowe na inwestycje.

Rafał Czaja, prezes Stowarzyszenia im. Krzysztofa Żmijewskiego, przyznał, że dokumenty planistyczne często są przez gminy nieco lekceważone. Jego zdaniem dzisiaj zmienia się architektura systemu energetycznego – aspekt lokalny zaczyna odgrywać coraz większą rolę. Tymczasem samorządy wciąż nie zdają sobie sprawy, jak potężnym narzędziem do rozmowy i współpracy z energetyką dysponują. Obecnie dokument planistyczny zmusza energetykę sieciową do rozmowy z samorządem na temat tego, jak planować lokalne inwestycje infrastrukturalne (np. inwestycje sieciowe i źródła wytwórcze). Dodał, że bardzo ważny dla samorządów jest dostęp do danych pochodzących z  bezpośredniego otoczenia.

O roli URE w budowaniu wspomnianej architektury, która pozwala z jednej strony wykorzystać dane, a z drugiej testować nowe rozwiązania, opowiedziała Małgorzata Kozak, dyrektor Departamentu Rozwoju Rynków i Spraw Konsumenckich w Urzędzie Regulacji Energetyki. Panelistka zadeklarowała, że spółki dystrybucyjne już teraz dysponują szeregiem danych, a ta skala jeszcze się zwiększy po wymianie liczników na inteligentne układy pomiarowo-rozliczeniowe. Z tych informacji mogą skorzystać samorządy, by świadomie planować inwestycje energetyczne. Społeczności lokalne bardzo się jednak od siebie różnią, dlatego każda z nich powinna precyzyjnie określić, jakich danych potrzebuje. Pozwoli to uniknąć pułapki nadmiernego rozbudowywania sieci, która powoduje ogromne koszty dla systemu i przekłada się na rachunki nas wszystkich. Jej zdaniem dzięki takiemu doradztwu będzie można skierować środki w inwestycje krytyczne dla działania sieci, a w innych miejscach zadziałać instrumentami umożliwiającymi bilansowanie. Kozak zwróciła także uwagę, że przepisy dotyczące piaskownic regulacyjnych określają ogólne ramy, które będą wypełniane tym, na co zostanie zgłoszone zapotrzebowanie. Tu również samorządy lokalne będę odgrywać istotną rolę.

fot. Mateusz Wójtów

Ryszard Grobelny prezes Fundacji „Miasto” Związku Miast Polskich zauważył, że pojedyncze miasto ze swej natury nie ma wystarczających przestrzeni do rozwoju ER. Dlatego strategiczne planowanie przestrzenne w kontekście energetycznym nie może dotyczyć tylko jednego miasta, ale powinno obejmować cały jego obszar funkcjonalny. Tymczasem obecnie model struktury funkcjonalno-przestrzennej sporządzany w pojedynczych gminach obejmuje zwykle po prostu układ dróg, zaś idea bilansowania miejsc produkcji z miejscem zapotrzebowania nie występuje w nich w ogóle. Grobelny podkreślił również, że tam, gdzie napływają pieniądze na duże inwestycje energetyczne, tam zawsze pojawia się rozwój gospodarczy. Zaś dziś największe inwestycje dotyczą rozwoju OZE. Samorządy lokalne powinny więc wykorzystać tę szansę.

Grzegorz Marciniak dyrektor Departamentu Zarzadzania Informacją Pomiarową w Enea Operator, jako przedstawiciel Operatora Sieci Dystrybucyjnej, odniósł się polemicznie do zarzutów przedmówców i stwierdził, że wszystkie zobowiązania wobec gmin są przez OSD realizowane. Zaapelował jednak, by samorządy nie tylko zgłaszały gotowe plany, ale również inicjowały wcześniej dyskusję na temat procesu przyłączenia. To pozwoliłoby przygotować się operatorowi na zmiany. Chcielibyśmy mieć partnerów po drugiej stronie – przyznał Marciniak.

Wojciech Kujawski z Grupy Roboczej iiSBE dzielił się dobrymi praktykami z Kanady, gdzie na sprawy energetyki patrzy się przez pryzmat uwarunkowań architektoniczno-urbanistycznych. Zauważył, że końcowym użytkownikiem sieci jest de facto budynek, ten zaś istnieje w ramach określonego systemu. Ekspert opowiedział o idei “stref synergii”, które gromadzą na małych obszarach miejskich budynki użyczające sobie wzajemnie energię. Warunkiem jest to, by były one zróżnicowane – nie tylko pod względem wysokości i funkcji, ale zwłaszcza w kontekście harmonogramu zapotrzebowania na energię. Przykładowo, wielki budynek mieszkalny w ciągu dnia jest prawie pusty i energia jest tam dostarczana niepotrzebnie. Obok stoi budynek przemysłowy, który dokładnie w tych godzinach potrzebuje energii do chłodzenia. Przekierowanie energii z jednego obiektu na drugi jest darmowe, zapewnia czystą oszczędność.

Bogusław Regulski, wiceprezes Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie, mówił o kogeneracji rozumianej jako jednoczesna produkcja energii elektrycznej i ciepła. Jego zdaniem to bardzo efektywna forma wykorzystania energii, ale zupełnie pomijana przez istniejące rozwiązania prawne. Tymczasem bez kogeneracji nie da się sformułować żadnego sensownego planu zaopatrzenia w energię na lokalnych rynkach. Podjął również temat niekorzystnego dla sprawy faktu rywalizowania ze sobą spółek energetycznych w obrębie jednej gminy. Zauważył, że obecnie w produkcji lokalnej wszystkie technologie się przenikają, a system ciepłowniczy to cenne narzędzie mogące zaabsorbować każdą formę energii. Nie wolno stracić tych rur! – przestrzegał.