Antropologia zajmuje się obserwowaniem i opisywaniem życia takiego, jakim jest ono doświadczane przez ludzi w różnych miejscach i kontekstach historycznych. Z kolei projektowanie innowacji oznacza proponowanie nowych, zupełnie nieznanych form życia, o których nigdy wcześniej nie słyszano. Innowacja zawsze wiąże się z napięciem między tym, co projektanci mieli na myśli, a tym, czego chcą (lub wierzą, że chcą) tak zwani zwykli ludzie.

Stąd, by projektować dobre rozwiązania, musimy uprawiać inżynierię heterogeniczną, a więc jednocześnie: zbudować artefakt technologiczny, taki jak inteligentna sieć oraz środowisko, w którym te artefakty mają działać.

Czego do tego potrzebujemy? Nie tylko surowców, wiedzy, umiejętności i kapitału, ale także udziału wielu dodatkowych aktorów i stabilnych sieci, nie tylko energetycznych, ale i społecznych. Tradycyjny paradygmat pasywnej dystrybucji oraz jednokierunkowa komunikacja i przepływ między dostawcami a konsumentami zostaje zastąpiony nowym paradygmatem aktywnej dystrybucji, który radykalnie zmienia rolę konsumenta. To działania prosumenckie stanowią podstawowy motor zmian!

Jeśli nie będziemy obserwować, rozumieć i angażować konsumentów na wczesnych etapach, inicjatorzy inteligentnych sieci mogą nie wykorzystać swojego pełnego potencjału. Obserwacja konsumentów w ich naturalnym kontekście społecznym (np. gospodarstwo domowe lub społeczność) oraz zaangażowanie i włączenie ich na wczesnym etapie ma fundamentalne znaczenie dla przyszłego systemu elektroenergetycznego. Co oznacza zaangażowanie? Nie chodzi o proste informowanie konsumentów o nowo wprowadzonych inteligentnych technologiach, ale o zwrócenie uwagi odbiorcy. Osiąga się to poprzez budowę doświadczeń, które rozwijają się wraz z upływem czasu, przeradzają się w nawyki: zaczynając od drobnych, nieśmiałych kroków, pozwalają podejmować z czasem coraz odważniejsze próby. Kluczowy jest tu wątek akceptacji technologicznej, zależnej od przekonania, że dana technologia jest nie tylko łatwa w użyciu, ale i przydatna do osiągnięcia osobistego celu.

W związku z tym sądzę, że z perspektywy społecznej kluczowe jest zrozumienie dotychczasowych i budowanie nowych praktyk, a także tworzenie zaangażowania społecznego wokół rozwiązań klastrowych – nie tylko dlatego, że budują one relacje między ludźmi, ale także dlatego, że udział w inteligentnej sieci jest sam w sobie cennym i wartościowym doświadczeniem.

---

Autorem artykułu jest Jacek Gądecki (Wydział Humanistyczny AGH), członek Rady Programowej SKER oraz koordynator Zespołu Roboczego ds. Społecznych. Tekst pierwotnie ukazał się na łamach broszury informacyjnej Sieci Kompetencji ds. Energetyki Rozproszonej.