Choć uruchomienie systemu ETS2 może okazać się dla Polaków silnym uderzeniem w portfele poprzez (kolejny) wzrost cen energii, to jego częścią będzie Społeczny Fundusz Klimatyczny, który ma zadziałać jako finansowa osłona przed wysokimi kosztami. W swoim najnowszym raporcie Forum Energii przedstawiło rekomendacje usprawniające system dotacji, które w sumie mogą sięgać nawet 62 miliardów złotych.

Dotychczas w systemie ETS handel emisjami obejmował około 40% całości polskich emisji dwutlenku węgla. Głównie dotyczyło to sektora przemysłowego i energetycznego. Przy ETS2 płacić będą musieli niemal wszyscy. System obejmie środki transportu drogowego oraz budynki ogrzewane paliwem węglowym i gazowym. Ponadto, przewidziano także wprowadzenie jednolitej, unijnej ceny emisji oraz ograniczenie przedziału cenowego z racji rynkowych wahań stawki za CO2.

Dotacje dzięki ETS2

Polska jest jednym z państw członkowskich UE kwestionujących to rygorystyczne podejście, które niewątpliwie uderzy w zwykłych konsumentów. To co, pozostaje korzystne w dyrektywie ETS2 to powstanie Społecznego Funduszu Klimatycznego, finansowanego z opłat emisyjnych opiweającego na łączną sumę 65 mld €. Polsce ma zostać przyznana największa część tych pieniędzy – 17,6%, które wraz z uwzględnieniem wkładu własnego, przekładają się na 14,3 mld €, czyli około 62 mld złotych. Rozdysponowanie tych pieniędzy będzie zależało od krajowego Planu Społeczno-Klimatycznego. Głównym celem tego planu jest zmniejszenie ubóstwa energetycznego oraz złagodzenie negatywnego wpływu powiększonych opłat emisyjnych na gospodarstwa domowe. Szacuje się, że około 14,1% gospodarstw domowych nie jest w stanie stabilnie zaopatrzyć się w ciepło i prąd.

Zdaniem Konstancji Ziółkowskiej, analityczki Forum Energii, właściwe rozdysponowanie przyznanych Polsce pieniędzy może stać się dużym wyzwaniem dla systemu, ponieważ nie dysponujemy na razie precyzyjnym narzędziem określającym, które domy, kamienice i gospodarstwa powinny otrzymać dotacje w pierwszej kolejności.

Nowe narzędzia dla GUS

Konieczne jest rozszerzenie i modyfikacja dotychczas realizowanych przez GUS badań zaprojektowanych w czasach, gdy Polska mierzyła się z zupełnie innymi wyzwaniami. W dostępnych danych brakuje podstawowej informacji o charakterystyce energetycznej budynków, czyli (choćby orientacyjnej) oceny, jakie jest zapotrzebowanie na energię czy stan zaizolowania przegród zewnętrznych budynku – czytamy w raporcie.

Najwięcej uwag Forum Energii jest skierowanych do metody gromadzenia danych przez Główny Urząd Statystyczny. W celu lepszego rozdysponowania dotacji z SFK potrzeba dokładniejszych danych o stanie energetycznym budynków mieszkalnych. Poprawionym narzędziem może zostać Centralna Ewidencja Energetyczna Budynków (CEEB), która przedstawiałaby rzeczywistą sytuację dzięki regularnej aktualizacji mapy energetycznej analizowanego obszaru. Wzorcowym rozwiązaniem może być zdaniem FE system brytyjski.

Jeśli rząd nie postawi na jakość w działaniach kierowanych do gospodarstw domowych, debata publiczna zostanie zdominowana przez pojawiający się już dziś przekaz o „rachunkach grozy” jako konsekwencji termomodernizacji domów. Skutkiem będzie odwrócenie się obywateli i obywatelek od transformacji energetycznej – przestrzega Ziółkowska w raporcie.

Redukcja ubóstwa energetycznego a bon energetyczny

Problem emisyjności gospodarstw dotyczy przede wszystkim najuboższe domy, które zazwyczaj opierają swoje ogrzewanie na węglu. W 2022 roku było to ponad 1,5 mln gospodarstw (w I i II grupie dochodowej). Do 2027 roku liczba to może spaść o około 250 tysięcy. FE proponuje opracowanie nowej formuły bonu energetycznego, który nie tylko będzie amortyzował wysokie opłaty emisyjne, ale również zapewni wsparcie inwestycyjne. Jest ważny element programu z uwagi na problemy programu Czyste Powietrze. Niezależnie od wdrażania systemu ETS2, polski system, obciążony wysokimi kosztami administracyjnymi, potrzebuje gruntownej zmiany, które poprawią efektywność wszelkich programów pomocowych.

Więcej szczegółów można znaleźć w raporcie Forum Energii - Plan Społeczno-Klimatyczny – jak wspierać obywateli i obywatelki w transformacji?

Źródło: www.forum-energii.eu