Energetyka rozproszona (ER) bazuje na produkcji energii w mniejszych, lokalnie dostępnych źródłach (zamiast w dużych elektrowniach) i zakłada konsumowanie energii jak najbliżej źródła jej generacji. W ostatnich latach energetyka rozproszona jako istotny element transformacji energetycznej zyskuje na znaczeniu, a temat jej związku z bezpieczeństwem energetycznym staje się coraz bardziej aktualny. Będzie również jednym z tematów sesji plenarnej II Kongresu Energetyki Rozproszonej, który odbędzie się 28–30 października 2024 r. w Krakowie.

Definicja i charakterystyka energetyki rozproszonej

Energetyka rozproszona obejmuje szeroki wachlarz technologii wytwarzania energii, takich jak panele fotowoltaiczne, turbiny wiatrowe, biogazownie, a także systemy magazynowania energii. Cechą charakterystyczną ER jest jej lokalność, co oznacza, że energia jest wytwarzana i konsumowana w bliskiej odległości. Takie podejście przyczynia się do zmniejszenia strat energetycznych związanych z przesyłem energii oraz do zwiększenia efektywności systemu energetycznego.

Bezpieczeństwo energetyczne

Bezpieczeństwo energetyczne jest kluczowym zagadnieniem w dzisiejszych czasach, gdy energia ma fundamentalne znaczenie dla rozwoju gospodarczego, społecznego i technologicznego. Dr hab. Mariusz Ruszel, ekspert w dziedzinie polityki energetycznej, prof. Politechniki Rzeszowskiej, koordynator sesji „Energetyka rozproszona a bezpieczeństwo energetyczne” II Kongresu Energetyki Rozproszonej, zauważa, że bezpieczeństwo energetyczne nie ogranicza się jedynie do zapewnienia ciągłości dostępu do źródeł energii. Jest to złożone zagadnienie, które obejmuje zarówno aspekty geopolityczne, jak i ekonomiczne, techniczne, środowiskowe oraz społeczne. Zaznacza wagę różnorodności źródeł energii

Współczesne społeczeństwa opierają swoje funkcjonowanie na energii z różnych źródeł – zarówno odnawialnych, jak i nieodnawialnych. Bazowanie wyłącznie na jednym rodzaju surowca, na przykład węglu czy gazie naturalnym, zabezpiecza podstawę, ale może prowadzić do poważnych zagrożeń ekonomicznych w obliczu wahań cenowych czy ograniczeń w dostawach paliw kopalnych. Różnorodność źródeł, w tym wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE), takich jak słońce, wiatr czy biomasa, nie tylko poprawia dywersyfikację struktury wytwórczej energii, ale także przyczynia się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, co jest kluczowe w walce ze zmianami klimatycznymi – podkreśla Ruszel.

Do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego potrzebna jest rozwinięta infrastruktura dostawcza. Współczesne systemy energetyczne wymagają niezawodnych sieci przesyłowych, które łączą źródła energii z odbiorcami. Inwestycje w infrastrukturę, takie jak budowa nowych linii przesyłowych, terminali LNG czy magazynów energii, są niezbędne dla zapewnienia ciągłości dostaw i ograniczenia ryzyka związanego z awariami technicznymi. Ponadto, rozwój inteligentnych sieci energetycznych (smart grids) pozwala na lepsze zarządzanie przepływem energii oraz zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów.

Odporność na zewnętrzne wstrząsy, takie jak kryzysy polityczne, zmiany klimatyczne czy zakłócenia w dostawach surowców energetycznych, to kolejny nieodłączny element bezpieczeństwa energetycznego. Państwa, które zainwestowały w dywersyfikację dostawców oraz rozwój krajowych źródeł energii, są lepiej przygotowane na sytuacje kryzysowe. Epidemie, konflikty zbrojne czy zamachy terrorystyczne mogą prowadzić do nagłych i nieprzewidywalnych zakłóceń w łańcuchach dostaw. W związku z tym kluczowe jest posiadanie planów awaryjnych oraz elastycznych mechanizmów reagowania na kryzysy, które pozwolą na szybkie i efektywne przywrócenie stabilności systemu energetycznego – dodaje Ruszel.

Wpływ energii rozproszonej na bezpieczeństwo energetyczne

Eksperci wymieniają kilka argumentów, które potwierdzają istotną rolę energetyki rozproszonej w budowaniu bezpieczeństwa energetycznego.

Zwiększenie niezależności energetycznej: Energetyka rozproszona pozwala na lokalne wytwarzanie energii, co zmniejsza zależność od importu surowców energetycznych. Dzięki temu kraje mogą zapewnić sobie większą niezależność energetyczną oraz ograniczyć ryzyko związane z geopolitycznymi konfliktami.

Odporność systemu: Rozproszone źródła energii mogą zwiększać odporność systemu energetycznego na awarie i zakłócenia. W przypadku konwencjonalnych elektrowni awaria jednej jednostki może prowadzić do poważnych kryzysów energetycznych. W systemie rozproszonym, nawet jeśli jedno źródło przestaje działać, inne mogą kontynuować dostarczanie energii.

Zrównoważony rozwój i ochrona środowiska: Integracja odnawialnych źródeł energii w systemie rozproszonym przyczynia się do redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz zmniejsza negatywne skutki zmian klimatycznych. W obliczu globalnych wyzwań środowiskowych takie podejście może zwiększyć stabilność energetyczną kraju na dłuższą metę.

Innowacyjność i tworzenie miejsc pracy: Rozwój energetyki rozproszonej stymuluje innowacje technologiczne, a także wspiera lokalne rynki pracy. Lokalne inwestycje w źródła energii mogą przynieść korzyści nie tylko ekonomiczne, lecz także społeczne, wpływając na rozwój społeczności lokalnych.

Zintegrowane zarządzanie i inteligentne sieci: Energetyka rozproszona często wiąże się z wykorzystaniem inteligentnych sieci (smart grids), które umożliwiają lepsze zarządzanie popytem i podażą energii. Takie rozwiązania zwiększają efektywność systemu energetycznego i poprawiają bezpieczeństwo dostaw energii.

Wyzwania i ograniczenia

Energetyka rozproszona ma potencjał, aby znacząco przyczynić się do bezpieczeństwa energetycznego poprzez zwiększenie niezależności i odporności systemu oraz zrównoważony rozwój. Chociaż wiąże się to z pewnymi wyzwaniami, to odpowiednie podejście do zarządzania oraz inwestycje w infrastrukturę mogą przekształcić rynek energetyczny, przynosząc korzyści zarówno na poziomie lokalnym, jak i globalnym. W miarę dalszego rozwoju technologii i polityki energetycznej, rola ER w zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego z pewnością będzie rosła, stanowiąc kluczowy element w budowaniu zrównoważonej przyszłości energetycznej.

Już w październiku w Krakowie przedstawiciele administracji centralnej i samorządowej, interesariusze z branży, operatorzy sieci, naukowcy oraz eksperci spotkają się na II Kongresie Energetyki Rozproszonej, by podjąć dalsze dyskusje o wyzwaniach i ograniczeniach polskiej transformacji energetycznej, a co za tym idzie – naszego bezpieczeństwa energetycznego.

Mariusz Ruszel będzie koordynatorem sesji tematycznej ST16 Energetyka rozproszona a bezpieczeństwo energetyczne

Więcej informacji na temat II Kongresu Energetyki Rozproszonej na stronie internetowej wydarzenia: https://kongres.energetyka-rozproszona.pl/

___

Mariusz Ruszel –  Profesor uczelni w Zakładzie Ekonomii Wydziału Zarządzania Politechniki Rzeszowskiej im. Ignacego Łukasiewicza oraz prezes Instytutu Polityki Energetycznej im. Ignacego Łukasiewicza. Redaktor naczelny czasopisma naukowego „Energy Policy Studies”. Pomysłodawca i przewodniczący komitetu organizacyjnego cyklicznej konferencji naukowej „Bezpieczeństwo energetyczne – filary i perspektywa rozwoju”. 

Źródło: Materiał Organizatora II Kongresu Energetyki Rozproszonej